O traballo de Manuel Eirís investiga a pintura con pulso atento e reflexivo, evaluando as súas direccións desde a ironía e o análise para procurar espazos onde o ollar simula confrontado e sorprendido a un tempo. Na súa obra, a pintura e o skate dialogan como dous corpos que practican o mesmo exercicio, que repiten movementos e xestos para construir un rexistro plagado de memoria.
Licenciado en Belas Artes pola Universidade de Vigo, Manuel Eirís proseguiu a súa formación cun proxecto individual no Centro de Arte e Comunicação Visual Ar.Co en Lisboa e un mestrado en Belas Artes na AKV St.Joost, ´S-Hertogenbosch e finalmente no Hoger Instituut voor Schone Kunsten, HISK en Gante, entre outras residencias e talleres. Realizou exposicións individuais en galerías como Bacelos (Madrid e Vigo), The Envelope-L21 (Palma), SCQ, galería Nordés e Fundación Granell (Santiago de Compostela) ou no museo MARCO de Vigo. Participou en feiras de arte como ARCO Madrid, en varias edicións, ou Art Brussels e en exposicións colectivas en espazos como: Fundación DIDAC (Santiago de Compostela), MARCO (Vigo), CGAC (Santiago de Compostela), Lokal 01 (Anveres), Palácio dás Galveias, (Lisboa), CBK, ´S-Hertogenbosch, Het Wilde Weten (Róterdan) ou o Círculo de Belas Artes en Madrid. Entre as bolsas e premios que recibiu destacan a Bolsa de Posgrao da Fundación Pedro Barrié de la Maza, o primeiro premio do V Premio Auditorio de Galicia para Novos Artistas (2007) ou o XV Premio Isaac Díaz Pardo da Deputación da Coruña (2018). A súa obra está presente nas seguintes coleccións: Fundación Pedro Barrié de la Maza, CGAC, colección MICA, Deputación da Coruña, Colección DKV e coleccións particulares.
Formácheste en diferentes institucións e espazos artísticos en España, Portugal, Holanda e Bélxica. Que experiencias recolles de toda esta etapa?
A nivel teórico a estrutura do meu traballo vén de Pontevedra, de feito pasado o tempo creo que nos centros de fóra estiven máis que nada ampliando o que xa traía de Pontevedra e pouco cambiáronme nese aspecto.
En Lisboa, iso si, vin un modelo máis dinámico, con máis conexións con profesionais da arte externos ao centro, xa sexa para dar talleres e conferencias ou para ver os traballos dos alumnos, e en St. Hertogenbosch ou Gante tamén, alí ademais faciamos visitas a múltiples eventos de interese.
Poderiamos dicir que na túa obra predomina o pictórico, aínda que vinculado a unha serie de elementos e intereses subxacentes. Un deles é o skate, que conectas directamente coa práctica creativa. Como entendes este diálogo?
Todo pode estar conectado con todo. O mundo do monopatín é unha das miñas paixóns, e a pintura tamén, así que ao final acabei conectando ambos os mundos. O monopatín é esencialmente unha actividade de erro tras erro, ata que un día acertas e sáeche a pirueta que buscabas para despois, moitas veces, perdela outra vez porque te centras máis noutras cousa e esquécela. É como a memoria, de feito é memoria, memoria muscular, a pintura ten tamén moito de memoria muscular, no xesto, o trazo, etc. O patín paréceselle niso, no trazo, máis ben no rastro, e tamén no xesto, pois cada patinador ten o seu estilo ao igual que sucede na pintura.
Realizaches unha exposición na Fundación Granell dentro do festival Plataforma (2020) onde aparecían estas cuestións.
Na exposición centreime en traballos que buscaban recoller eses xestos ao patinar, nos rastros ou marcas que se deixan ao facer certas piruetas.
Que papel xoga o azar no teu traballo?
Xoga un papel moi importante porque non me gusta pechar demasiado os procesos, prefiro estar máis á expectativa do que vai sucedendo mentres traballo. Moitas veces do azar vén a satisfacción que che dá o atoparche con cousas novas.
Os teus procesos simulan un constante exercicio de ocultación e desocultación, unha revisión das capas físicas dos elementos pero tamén do intanxible. Coa mostra Puntos de encontro II, realizada no MARCO de Vigo no ano 2009, inicias dalgunha maneira a práctica da subtracción, extraendo capas das paredes de vivendas antigas. Que lugar ocupaban neste proxecto a memoria e a ruína? Continúan formando parte das túas preocupacións actuais?
O de pintar quitando capas vénme de antes, da facultade de Belas Artes no 99, máis ou menos por segundo de carreira, e grazas sen ningunha dúbida ao cuestionamento da pintura que espertaron en min moitos profesores e profesoras. Refírome a que esa liña subtractiva empeceina porque non sabía que pintar polo que, que ía engadir? Tamén estaba a reflexión sobre a monocromía, claro. Despois de saír da facultade continuei con esas ideas e anos máis tarde, coa exposición do MARCO, puiden por primeira vez facer un proxecto grande con todo iso.
A idea de memoria e a ruína son consecuencias lóxicas para min de todo este proceder. Directamente estaban aí, non é que as fose buscando, máis ben non as podía evitar, e continúa sendo así, co monopatín e as pinturas de agora.
Nos últimos anos comezas a practicar o exercicio contrario: a técnica da adicción. Estas obras responden a procesos de superposición onde incorporas diferentes pinturas, aerosois e outro tipo de materiais que tes no taller. De que modo vincúlanse ambas as estratexias?
Si, anos máis tarde, máis ou menos despois de volver de Holanda, sobre o 2012, empecei a engadir capas, pero como un poseso, decenas delas en cada cadro, un pouco para desquitarme supoño. De todos os xeitos é todo parte do mesmo, dun non ter moitas ganas de parir imaxes novas cada dous por tres nun mundo tan cheo destas.
Isto que comentas faime pensar noutra das características da túa obra, e creo que dalgún xeito está vencellado co feito de fuxir dese consumo masivo de imaxes. Os teus traballos son de execución lenta, percíbese unha relación directa co tempo: interpélalo, cuéstionalo, revélalo.
Exacto. É que para imaxes rápidas e en tromba xa temos os teléfonos intelixentes.
Nalgunhas das túas pezas os cantos do lenzo déixannos percibir ese traballo a base de capas de cor que acaba derivando en monocromo: unha explosión cromática desprazada aos bordos. Hai unha división da mirada. Se habitualmente é o centro do lenzo o que asimila o protagonismo artístico, aquí o procedemento é case contrario.
Si, xustamente, gústame moito iso que apuntas de dividir a mirada, porque efectivamente hai algo de estrabismo en todo este asunto. Pero esta cuestión dos bordes vénme xa de segundo de carreira como comentaba.
En ocasións o xogo de veladuras trasluce o anterior, conformando unha atmosfera nebulosa de transparencias cromáticas interrelacionadas. Ao contrario, noutros cadros hai un ocultamento máis radical no que a aplicación pastosa da pintura impide acceder ao anterior. Que che interesa explorar en cada unha destas metodoloxías?
A pintura en si mesma, non o sei. É que esa é a linguaxe da pintura. A súa forma, as veladuras, a masa, as gradacións, a liña, o volume, etc. É como ir a patinar, non se pode expresar con palabras o que sinte, por que che cativa, pero mentres o fas o tempo párase.
Tamén me gustaría falar dos títulos. No teu caso achegan unha historia a cada peza, engaden un novo sentido. Ás veces son descritivos do contexto no que foi creada a obra, incluíndo unha serie de especificacións técnicas (tipo de pincel, nome do pigmento…). Sitúas así o proceso artístico en primeiro plano.
Claro, o título sérveme para entender a actividade de pintar, é un elemento intrínseco á pintura, é parte da súa materia.
Pero noutros casos os teus títulos fannos desvincularnos do que vemos para volver conectar doutro xeito. Hai unha narración detrás que nos leva cara a outros lugares, como as pezas nas que falas dun encontro entre Laxeiro, Oteiza e Beuys ou aquela en a que entrevistas ao músico Fela Borbone.
Si, é que a cartela é parte da pintura, é outro recurso máis, segundo sexa empregado pode expandir a peza ou todo o contrario. Ás veces poño chistes nos títulos para darlle un enfoque menos serio, no caso do chiste de Laxeiro, Oteiza e Beuys que acababa con “onde boinan dous boinan tres” foi algo que se me ocorreu un día pola noite soñando. Outras veces poño listados aburridísimos ou unha entrevista a alguén que me interesa, etc. En parte, este recurso do título “expandido”, creo que o fago para restarlle ferro á Pintura con maiúsculas ou, como dicía Antón Castro nas súas clases (non sei se o segue dicindo), “á pintura Pintura” e acto seguido pasábanos unha diapositiva dun cadro da transvangarda ou outra cousa parecida.
Hai unha vinculación co íntimo que parte da túa biografía, as túas vivencias. É curioso porque, por unha banda, o resultado visual das imaxes poderían levarnos a algúns autores do expresionismo abstracto pero hai unha carga emocional e conceptual que se afasta completamente diso.
Si, é que traballo de forma moi analítica pero impaciente á vez. En ocasións é difícil atopar o equilibrio. Busco darlle unha estrutura que eu vexa lóxica a aquilo que estou a facer, pero á vez tamén deixalo respirar.
Pero non estou moi de acordo en sacralizar nin a forma, nin a idea, nin os procesos que levan a estas, e en función destas premisas tento despregar un traballo que non sei se é máis empírico ou máis analítico, pero tento non encasillalo moito para poder avanzar e seguir descubrindo.
Nalgunha ocasión comentaches que para ti a abstracción é un valor, unha forma de fuxir da sobresaturación de imaxes á que estamos sometidos.
Sérveme para afastarme un pouco diso. Pero non renego da figuración, ollo, o que si que non me atraen son as imaxes superfluas do tipo videoxogo hiperrealista encefaloplanista, ou cousas desas. Quería dicir que esta forma de consumir imaxes é a que non me interesa, e que a pintura sexa abstracción ou figuración en tanto que imaxe lenta e meditada, ten algo positivo que achegar, supoño e espero. Aínda que tampouco nego que se poida banalizar coa abstracción, como con case todo.
Moitas grazas Manuel!